عمل به علمامام علی (علیه‌السّلام) عالم بی کردار، را به تیرانداز بی زه تشبیه کرده‌اند. فهرست مندرجات۲ - پست‌ترین و والاترین دانش ۳ - عمل نیک و بد ۴ - عمل برای روز حساب ۵ - پند امام ۶ - تدارک و عمل برای آخرت ۷ - حرکت با علم ۸ - جهل قاتل عالمان ۹ - عمل به مقررات پیمان‌ها ۱۰ - عمل با یقین ۱۱ - تشبیه عالم بی عمل ۱۲ - فاصله بین دو کردار ۱۳ - کوتاهی در کردار ۱۴ - سفارش امام به حارث ۱۵ - پانویس ۱۶ - منبع ۱ - رابطه دانش و عمل• « العمل مقرون بالعمل؛ فمن علم عمل؛ و العلم یهتف بالعمل؛ فان اجابه و الا ارتحل عنه. دانش در کنار عمل است، پس هر کس بداند عمل کند و علم فریاد به عمل بر می‌آورد، پس اگر اجابت کرد (علم) بماند وگرنه کوچ کند و برود.» ۲ - پست‌ترین و والاترین دانش• « اوضع العلم ما وقف علی اللسان، و ارفعه ما ظهر فی الجوارح و الارکان. پست‌ترین دانش، آن است که تنها بر سر زبان است و والاترین دانش آن است که در اعضای بدن دانشمند آشکار گردد.» ۳ - عمل نیک و بد• « اعلم ان لکل عمل نباتا، و کل نبات لا غنی به عن الما، و المیاه مختلفه؛ فما طاب سقیه، طاب غرسه و حلت ثمرته، و ما خبث سقیه، خبث غرسه و امرت ثمرته. بدان هر عملی نبات و رویشی است و هر نبات و رویشی بی نیاز از آب نیست، و آب‌ها مختلف‌اند، آنچه آبیاری‌اش خوب باشد، درختش نیکو و میوه‌اش شیرین است و آنچه آبیاری‌اش بد و ناپاک باشد، درختش پلید و میوه‌اش تلخ خواهد بود.» ۴ - عمل برای روز حساب« اعملوا لیوم تذخر له الذخائر و تبلی فیه السرائر. برای آن روزی که اندوخته‌ها را پس انداز می‌کنند و اسرار فاش می‌گردد، عمل کنید.» ۵ - پند امام• « قال (علیه‌السّلام) لرجل ساله ان یعظه: لا تکن ممن یرجو الاخره بغیر العمل، و یرجی التوبه بطول الامل، یقول فی الدنیا یقول الزاهدین، و یعمل فیها بعمل الراغبین. امام علی (علیه‌السّلام) در جواب کسی که پندی خواست، فرمود: آن کس مباش که عمل ناکرده، امید ثواب آخرت دارد و به آرزوی دراز، توبه را به تاخیر اندازد، و مباش مثل آنکه گفتار زاهدان دارد و کردار دنیا پرستان.» ۶ - تدارک و عمل برای آخرت• « فلیعمل العامل منکم فی ایام مهله قبل ارهاق اجله، و فی فراغه قبل اوان شغله، و فی متنفسه قبل ان یوخذ بکظمه، ولیمهد لنفسه و قدمه، و لیتزود من دار ظعنه لدار اقامته. آنان که اهل علم‌اند، پیش از آن که اجل‌شان فرا رسد در ایام مهلت باید به عمل پردازند و در ایام فراغت پیش از آن که گرفتار شوند تلاش کنند و قبل از آن که راه گلو بسته شود نفس بکشند! و برای خود و جایی که می‌روند آماده کنند و از این سرا که سرانجام باید کوچ کرد برای منزلگاه ابدی تدارک ببینند.» ۷ - حرکت با علم• « العامل بالعلم کالسائر علی الطریق الواضح، فلینظر ناظر. اسائر هو‌ام راجع. آن که از روی آگاهی و علم عمل می‌کند، مانند رهروی است که در جاده روشن قدم برمی دارد، پس باید بنگرد که به پیش می‌رود یا به عقب برمی گردد.» ۸ - جهل قاتل عالمان• « رب عالم قد قتله جهله و علمه معه لا ینفعه. بسا عالمی که جهل‌اش او را کشت و با این که علم‌اش با او بود، ولی سودی به حالش نکرد.» ۹ - عمل به مقررات پیمان‌ها• « اعتصموا بالذمم فی اوتادها. پیمان‌ها را با عمل به مقرراتش، محکم نگه دارید.» ۱۰ - عمل با یقین• « لا تجعلوا علمکم جهلا، و یقینکم شکا، اذا علمتم فاعملوا، و اذا تیقنتم فاقدموا. دانش خود را نادانی و یقینتان را شک قرار ندهید، هرگاه دانستید به دنبال عمل باشید و چون یقین پیدا کردید، اقدام نمایید. » ۱۱ - تشبیه عالم بی عمل• « الداعی بلا عمل، کالرامی بلا وتر. خواننده بی کردار، چون تیرانداز بی زه است.» ۱۲ - فاصله بین دو کردار• « شتان ما بین عملین! عمل تذهب لذته و تبقی تبعته، و عمل تذهب موونته و یبقی اجره. چه بسیار دور است فاصله میان دو کردار: کرداری که لذتش می‌رود و گناهش می‌ماند و کرداری که رنجش می‌گذرد و پاداشش می‌ماند.» ۱۳ - کوتاهی در کردار• « من قصر فی العمل، ابتلی بالهم. کسی که در کردار خود کوتاهی کند، گرفتار غم و اندوه شود. » ۱۴ - سفارش امام به حارث• « الی حارث الهمدانی و احذر کل عمل یرضاه صاحبه لنفسه و یکره لعامه المسلمین. و احذر کل عمل یعمل به فی السر، و یستحی منه فی العلانیه، و احذر کل عمل اذا سئل عنه صاحبه انکره او اعتذر منه. ای حارث همدانی از هر عملی که تو را خشنود و مسلمانان را ناپسند می‌آید برحذر باش، از کاری که در پنهانی انجام می‌شود و در آشکار از آن شرم داری پرهیز کن، از هر کاری که اگر از انجام دهنده‌اش پرسش شود آن را انکار می‌کند یا پوزش می‌طلبد اجتناب بنما.» ۱۵ - پانویس۱۶ - منبعسایت اندیشه، برگرفته از مقاله «عمل به علم». |